استفاده از بتن سالها است که در فرآیند ساخت سازههای مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. با این حال، روش استفاده از بتن، مواد ترکیب شده با آن و همچنین غلظت بتن مورد استفاده، با توجه به هر سازهای متفاوت است. به همین دلیل است که در بسیاری از سطوح به جای این که از بتن یا کانکریت استفاده شود؛ از شاتکریت استفاده میکنند. شاید قبلا بارها نام این ماده پرکاربرد در ساختمان را شنیده باشید؛ اما آیا تا به حال فکر کردهاید که شاتکریت چیست و چه تعریفی دارد؟ آیا یک محصول است یا یک فرایند؟
شاتکریت به فرایند پاشش بتن و مصالح خشک یا تر بر روی سطوح گفته میشود. این فرایند معمولا با سرعت زیادی انجام میشود؛ همین بالا بودن سرعت باعث متراکم شدن مصالح و چسبیدن آنها به سطح خواهد شد.
اما اگر بخواهیم به شاتکریت به عنوان یک ماده نگاه کنیم؛ به مخلوط سیمان، سنگدانه، آب و مواد افزودنی شاتکریت گفته میشود. در این تعریف هم بالا بودن سرعت پاشش بتن بر روی سطح، از اهمیت بسیار ویژهای برخوردار است.
بر اساس شیوه اجرا، شاتکریت به دو دسته کلی تر و خشک تقسیم میشود؛ این تغییر در شیوه اجرا میتواند باعث ایجاد تفاوت در ویژگیهای این ماده شود. بنابراین قبل از اینکه از شاتکریت برای کاربردهای مختلف استفاده کنید؛ باید تفاوت میان این دو روش را بدانید.
در شاتکریت خشک، اختلاط در داخل دستگاه انجام میشود؛ به این معنا که شما باید ماسه و سیمان را توسط پمپ وارد لوله دستگاه کنید. سپس آب در زمان خروج از لوله به این مخلوط اضافه خواهد شد. این موضوع باعث میشود که برخی از دانههای سیمان هیدراته نشوند. از شاتکریت خشک برای ایجاد روکشهایی با ضخامت کمتر از ۱۰ سانتیمتر، در فضاهای محدود و پروژههای کم حجم استفاده میشود.
در شاتکریت تر مخلوط از قبل آماده شده و سپس داخل دستگاه ملات پاش ریخته میشود. به همین دلیل امکان اجرای لایههایی با ضخامت بیشتر در روش شاتکریت تر فراهم میشود. در فرایند تر، اجرای شاتکریت دیوار با ضخامت ۵۰ سانتیمتر و اجرای شاتکریت سقف با ضخامت ۲۰ سانتیمتر امکانپذیر است. از این شیوه برای اجرای پروژههای عظیم استفاده میشود.
جدول زیر نشاندهنده تفاوتهای شاتکریت تر و شاتکریت خشک از جنبههای مختلف است:
شاتکریت تر | شاتکریت خشک | شرح |
کم | زیاد | هزینه نگهداری دستگاههای مورد نیاز |
زیاد | کم | هزینه خرید دستگاههای مورد نیاز |
*امکان کنترل دقیق طرح اختلاط بدون دخالت نیروی انسانی
**قابلیت تنظیم رطوبت سنگدانهها |
*امکان اختلاط سیمان و سنگدانه در محلی خارج از اجرای پروژه
**خطای زیاد در تنظیم رطوبت سنگدانهها |
طرح اختلاط |
*امکان اجرای شاتکریت دستی با نرخ ۳ تا ۱۰ مترمکعب در ساعت
**امکان اجرا تا ۲۵ مترمکعب بر ساعت با استفاده از تجهیزات کنترل از راه دور |
نرخ اجرای ۱ تا ۵ مترمکعب در ساعت | شیوه اجرا |
بین ۵ تا ۱۵ درصد | حداکثر ۳۰ درصد | پرتی |
کم | زیاد | ایجاد گردوغبار |
ثابت | احتمالا تغییرات زیاد | کیفیت برجا |
حداکثر ۲۰۰ متر | حداکثر ۵۰۰ متر | مسافت قابل انتقال از طریق شلنگ |
حجم کار بالا | حجم کار کم یا عملیات دارای وقفه | کاربرد |
نسبتا آسان | نیاز به مهارت و دقت زیاد | اپراتوری |
عوامل مختلفی در تعیین مشخصات فنی و کیفیت شاتکریت ایفای نقش میکنند که از مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
مشخصات فنی شاتکریت بستگی به طرح اختلاط آن یعنی نحوه و نسبت مخلوط کردن ماسه، سیمان و سنگ دانه دارد. سنگدانهها با توجه به کاربرد مورد نظر دارای اندازههای متفاوت هستند. هرچه مشخصات فنی شاتکریت بر استانداردها منطبقتر باشند؛ لایه حاصل دارای توان استحکامی و دینامیکی بالاتری خواهد بود.
اپراتور، نحوه پاشش و سرعت نازل از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر روی کیفیت شاتکریت هستند. تجربه و مهارت اپراتور علاوه بر اینکه در کیفیت بتن تاثیرگذار است؛ میتواند مقدار مواد مصرفی و دوام دستگاه سیمان پاش را هم تحت تاثیر قرار دهد. بهعنوانمثال اگر اپراتور در اختلاط بتن دقت نکند، بتن چسبندگی مناسبی نداشته و خواص فیزیکی آن مطلوب نیست.
در صورت تمایل میتوانید مقاله بتن شاتکریت چیست را مطالعه بفرمایید.
امروزه شاتکریت به عنوان یک ماده و روش بسیار کاربردی در انواع عملیات های عمرانی مورداستفاده قرار میگیرد. تقریبا در هر جایی که نیاز به وجود یک لایه مستحکم از بتن وجود داشته باشد؛ میتوان از یکی از دو حالت شاتکریت خشک یا تر استفاده کرد. در ادامه به برخی از مهمترین این مکانها اشاره خواهیم کرد:
اگر میخواهید بدانید که اهمیت طرح اختلاط شاتکریت چیست باید بگوییم که اهمیت این طرح به تفاوت میان انواع تر و خشک برمیگردد. به عبارت بهتر با توجه به اینکه قصد اجرای چه پروژهای را دارید و میخواهید از این ماده برای پوشش چه سطحی استفاده کنید؛ بر روی طرح اختلاط تاثیرگذار است. نکات کلی مهم در طرح از قرار زیر هستند:
با توجه به درنظر گرفتن عواملی که در ادامه آمده است میتوانید تشخیص دهید که کدام نوع شاتکریت و دستگاه آن برای شما مناسب است. دستگاه شاتکریت کوچک با ابعادی کوچک و قیمتی مناسب انتخاب بسیاری از ساختمان سازان است.
استفاده از شاتکریت فواید زیادی دارد. در اینجا به چند مورد مهم از مزایای این محصول محبوب خواهیم پرداخت:
شاتکریت به میزان بسیار زیاد در ساخت استخرهای شنا و سایر سازههای آبی، مورد استفاده قرار میگیرد و برای این منظور ایده آل است. نه تنها پاشیدن این مواد به جای یک ساختار جامد آسانتر است؛ بلکه مواد به کار رفته در آن نیز باعث شده که وزن سبکی داشته باشد.
از آن جایی که استفاده از این ماده به مدت چند دهه در سطوح مختلف ادامه داشته، امتحان خود را پس داده است. فقط کافی است که آن را روی سطح بپاشید و برای سالیان زیادی از دوام آن مطمئن باشید. این سطوح در شرایط متفاوت و در برابر گرما، فشار، آب و ضربه برای چند دهه مقاوم هستند.
شاید برای شما سوال باشد که علت این مزیت شاتکریت چیست. یک سازه به طور معمول، برای تحمل فشار داخلی بتن ریخته شده و تنظیم آن نیاز به قالب دارد، اما استفاده از این ماده اینگونه نیست و میتوان با ریختن مواد به سادگی آن را به سطوح اضافه کرد.
وقتی که شما از شاتکریت برای پروژه خود استفاده میکنید، صرفه جویی زیادی انجام دادهاید چرا که استفاده از موادی مانند بتن سنگین گران هستند.
شاتکریت را میتوان حتی با مواد دیگر ترکیب کرد تا ویژگیهای آن را بهتر کرد. به عنوان مثال شما میتوانید مقدار آب استفاده شده در این ترکیب را به تا حدی بیشتر کنید تا آن را سبکتر کنید.
از آنجا که شاتکریت به هر مکانی میتواند پاشیده شود، حتی در مناطقی که دسترسی به آنها سخت است میتوان از شاتکریت استفاده کرد. چه سطح مورد نظر شما در زیر زمین باشد چه در آسمان، شاتکریت به خوبی عمل میکند. قابلیت تبدیل به شکلهای مختلف فرقی ندارد که سطحی مورد استفاده شما صاف باشد یا گودی و پستی و بلندی داشته باشد. از شاتکریت در هر جایی میتوانید به خوبی استفاده کنید.
اجزای شاتکریت (سنگدانهها، سیمان، آب، مواد ریز، مواد افزودنی شیمیایی و…) یک سیستم پیچیده را تشکیل میدهند که در نهایت کیفیت پایانی را تعیین میکند. یکی از جنبههای اصلی در تعیین کیفیت شاتکریت، روش صحیح کاربرد آن است که برای اطمینان از چسبندگی شاتکریت به سطح و به حداقل رساندن پس زدن و کمانه کردن مواد شاتکریت ضروری است. رعایت قوانین زیر در حین اجرا، به دستیابی به بهترین نتایج ممکن و حداکثر ایمنی اپراتور کمک میکند.
به منظور آمادهسازی بستر در کاربردهای زیرزمینی، اولین قدم ارزیابی خطر سقوط سنگ و مواد سست است. تمام مواد سست و آوار باید برداشته شوند و بستر باید با استفاده از آب، هوا یا ترکیبی از هر دو از گرد و غبار پاک شود.
نیرویی که چسبندگی شاتکریت به سطح را تضمین میکند؛ با فاصله بین نازل ملات پاش و سطح مورد نظر تعیین میشود. فاصله خیلی کم منجر به مقدار زیاد کمانه مواد پاششی میشود. به علاوه اگر فاصله تا سطح از حد استاندارد بیشتر باشد؛ چسبندگی و فشردگی شاتکریت بسیار ضعیف خواهد بود.
زاویه بین نازل و سطح مورد نظر بر فشردگی صحیح شاتکریت و مقدار کمانه مواد پاششی تأثیر میگذارد. علاوه بر این، پاشش باید در حرکات دایرهای به طور مساوی در کل سطح انجام شود تا نتیجه یکنواختی حاصل شود.
قبل از استفاده از لایههای اول، لازم است که با پر کردن سوراخها و شکافهای سطح زمین، سطح آن را یکنواخت کنید.
لایهها باید از پایین سطح ادامه یافته و به سمت بالا پوشانده شوند. لایه اول، به عنوان تکیه گاه و چسب برای لایههای زیر عمل میکند. تعداد و ضخامت لایههای باقیمانده به کاربری مورد نیاز سازه بستگی دارد.
اگر بین استفاده از یک لایه و لایه دیگر زمان زیادی بگذرد، توصیه میشود سطح را با آب، هوا یا هر دو تمیز کنید تا گرد و غبار از بین برود و چسبندگی به سطح تسهیل شود.
یک قسمت اساسی در نگهداری و تمیزکاری صحیح تجهیزات، جلوگیری از تجمع مواد در شیلنگها، نازلها، پمپهای بتونی و پمپهای افزودنی است تا از افزایش ناپیوسته جریان جلوگیری کرده و عملکرد روان آن را تضمین کند. این برنامه فقط با تجهیزاتی میتواند از سر گرفته شود که به طور کامل و با روش صحیح تمیز شده اند.
برای اینکه بتن پاشیده شده مقاومت مکانیکی خود را از دست ندهد و ترکهای ناشی از سخت شدن سریع بر روی بتن ایجاد نشوند؛ توصیه میشود سطح را حداقل ۷ روز مرطوب نگه دارید. برای مرطوب نگه داشتن سطح میتوانید از روشهایی شامل پاشش آب روی سطح، استفاده از روکشها و ورقهای کاغذ یا پلاستیک یا افزودن مواد افزودنی خاص به مخلوط بتن استفاده کنید.
اپراتور در صورت به روز نگه داشتن تمام جزئیات مربوط به شاتکریت، بهترین نتایج برنامه را به دست خواهد آورد. از جمله وظایف اپراتور میتوان به استفاده موثر از تجهیزات پاشش بتن، مخلوط صحیح مواد (ترکیب، تهیه و کاربرد) و تکنیکهای پاشش اشاره کرد.
دانستن این موضوع که نکات اجرایی شاتکریت چیست به شما کمک میکند تا بتوانید مادهای با کیفیت بیشتر را به دست آورید. برخی از این نکات در ادامه آورده شدهاند:
به دلیل بالا بودن سرعت کار در فرایند پاشش، سنگدانههای مخلوط ممکن است کمانه کرده و پرت شوند. برای جلوگیری از این موضوع و یا کاهش پرت کار، باید افزونههایی را مانند دوده سلیسی به شاتکریت اضافه کرد. این کمانه کردن شاتکریت در حین کار باعث میشود که ویژگیهای بتن پاشیده شده بر روی سطح تا حدی با ویژگیهای بتن مخلوط شده متفاوت باشد. به همین دلیل باید در زمان ساخت مخلوط این تفاوت را در نظر گرفت و با استفاده از افزونهها، این موضوع را به حداقل رساند.
علاوه بر اینکه افزونهها پرت کار را کاهش داده و مانع از کمانه کردن سنگدانهها، بهویژه سنگدانههای درشت میشوند؛ با این کار میتوان فرایند اجرای سقفهای منحنی و قوسی شکل را نیز سادهتر کرد. علاوه بر این، افزونهها چسبندگی بتن را افزایش داده و میتوانند سرعت مسدود کردن درزها و آببندی سطح را بالا ببرند.
علاوه بر این نکات اجرایی که باعث افزایش کیفیت این ماده و پوشش ایجادشده با استفاده از آن میشوند؛ یک سری نکات ایمنی هم در زمان کار باید موردتوجه قرار بگیرند. اگر میخواهید بدانید اصلیترین نکات ایمنی در زمان اجرای شاتکریت چیست این بخش را از دست ندهید:
قیمت شاتکریت، ماشین آلات و ابزار آن به عوامل متعددی بستگی دارد. از جمله این عوامل میتوان به نوع دستگاه شاتکریت خشکپاش یا شاتکریت تر پاش، ضخامت مش و. . اشاره کرد. برای اطلاع از قیمتهای به روز و همچنین مقرون به صرفه میتوانید با مشاورین قیمت این ماده در سایت ماشینسازی کلار تماس حاصل نمایید.
یکی از روشهای معمول برای جلوگیری از خشک شدن زودهنگام شاتکریت، پوششدهی با پارافین است. پارافین به عنوان یک لایه محافظ بر روی سطح شاتکریت استفاده میشود و از تبخیر آب در مراحل اولیه جلوگیری میکند.
پوششدهی با پوششهای نفتی میتواند از خشک شدن زودهنگام شاتکریت جلوگیری کند. این پوششها به عنوان یک لایه محافظ بر روی سطح شاتکریت استفاده میشوند و از تبخیر آب در مراحل اولیه جلوگیری میکنند.
یک روش دیگر برای محافظت در برابر خشک شدن زودهنگام شاتکریت، استفاده از روشهای مرطوب کردن است. این شامل پاشش آب روی سطح شاتکریت قبل از خشک شدن نهایی است. این روش ممکن است به عنوان یکی از مراحل نگهداری اولیه پس از تهیه شاتکریت استفاده شود.
برای جلوگیری از خشک شدن زودهنگام شاتکریت در محیطهای خشک، میتوان از ظروف محکم استفاده کرد. این ظروف میتوانند شامل کیسههای پلاستیکی یا ظروف قابل بسته شونده باشند که از تبخیر آب در مراحل اولیه جلوگیری کنند.
برخی از پوششهای محافظ مخصوص شاتکریت در بازار موجود است که علاوه بر حفظ رطوبت، دارای خواص محافظتی دیگری نیز میباشند. این پوششها معمولاً به عنوان لایههای محافظ و پوششدهی نهایی بر روی سطح شاتکریت استفاده میشوند.
استفاده از زودگیرها در بتن پاششی میتواند به تسریع در فرآیند تشکیل مقاومت بتن کمک کند. این امر مخصوصاً در مواردی مانند ساخت و سازهایی با زمان محدود یا در شرایط آب و هوایی خاص مفید است.
زودگیرها میتوانند مقاومت به فشار بتن را افزایش دهند، که این خاصیت در برخی سازهها و نقاط از اهمیت بالایی برخوردار است.با تسریع در تشکیل مقاومت، زودگیرها میتوانند زمان حفر و حفاری را کاهش دهند، که این امر در پروژههای ساخت و ساز و توسعه زیرساختها مهم است.
زودگیرها معمولاً خواص پمپاژ بتن را بهبود میبخشند، که این امر میتواند در رسیدن به ارتفاعها و فواصل بالا در ساخت و ساز سازهها مفید باشد.استفاده از زودگیرها ممکن است به کنترل بهتر انقباض بتن کمک کند، که این امر از اهمیت زیادی در جلوگیری از تشکیل ترکها در سطح بتن است.
تاثیرات ممکنه استفاده از زودگیر در شاتکریت بستگی به نوع و میزان زودگیر، طراحی مخلوط بتن، و شرایط اجرای پروژه دارد. همچنین، برخی اوقات ممکن است افزودن زودگیرها به میزان زیاد منجر به مشکلاتی مانند افزایش انقباض و کاهش کارایی بتن شود، بنابراین انتخاب و استفاده متناسب با نیازهای پروژه اهمیت دارد.
استفاده از دیرگیر در شاتکریت باید با توجه به نیازها و مشخصات پروژه بررسی و تعیین شود. عواملی مانند محیط زمانی، نیاز به مقاومت فشاری و کنترل ترکها، همهدر نظر گرفته شوند. ممکن است در برخی موارد استفاده از دیرگیر مناسب باشد، در حالی که در دیگر موارد ممکن است تأثیر معکوس داشته باشد. بنابراین، برای استفاده از دیرگیر در شاتکریت، مشاوره با متخصصان مربوطه و انجام آزمایشات مناسب برای تعیین تأثیر آن بر خواص بتن پاششی توصیه میشود.
شاتکریت هم به لحاظ زمان و هم به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه بوده و بسیار در روند ساختمانسازی نقش موثری دارد. وقتی با روشهای سنتی اجرای بتن مقایسه میشود؛ یک روش عالی برای کف سازی و تعمیرات سازه است. استحکام پیوند بالا، افزایش مقاومت فشاری و خمشی و افزایش مقاومت در برابر حمله شیمیایی و قلیایی را فراهم میکند.
شاتکریت تر یا خشک هر دو میتوانند یک راه حل مناسب، مقرون به صرفه و با دوام برای بسیاری از نیازهای طراحی باشد. با کمک این ماده یا شیوه بتن پاشی برای کف سازی و استفاده از فایرپروف برای سازه یا به عبارتی استفاده از پوشش ضد حریق، میتوان ساختمان را در برابر بلایای طبیعی نظیر آتش سوزی یا فشارهای وارده در اثر زلزله تا حد زیادی ایمن کرد.